موضــوع کتـاب

اسلام و بهداشت روانی
روان‌شناسی اسلامی

چکــیده کتـاب

به بررسی مسائل سلامت روانی انسان در متون علمی، با توجه به تحقیقات دینی و آموزه‌های متون اسلامی می‌پردازد. این کتاب سعی دارد با توجه به مبانی فلسفه اسلامی در مورد هستی و انسان، سلامت و بیماری روانی انسان را موشکافی کند. بهداشت روانی علم یا هنری است که با استفاده از روش‌ها و علوم مختلف به پیشگیری از بیماری‌های روانی و ارتقای زندگی عاطفی و در یک معنا به ارتقای کارایی و سلامت روانی انسان می‌پردازد. الگوی مورد پذیرش این کتاب در بهداشت روانی جنبه‌های زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی یا دینی دارد. مبانی انسان‌شناسی بهداشت روانی نیز عبارتست از: 1. طبیعت مشترک انسانی؛ 2. اختیار و اراده آزاد انسان؛ 3. توسعه زندگی انسان به پس از مرگ او و؛ 4. نیک‌سرشتی انسان. بر اساس این مبانی سلامت روانی انسان عبارت از: انسجام، استقلال و خودشکوفایی شخصیت انسان است که در اثر رابطه سالم انسان با خویشتن، دیگران و نظام هستی تحقق می‌یابد. در ارتباط با نظام هستی، خالق و مدبّر آن یعنی خداوند، محور همه رابطه‌های انسان قرار می‌گیرد و در حقیقت انسجام‌بخش شخصیت سالم است. هدف بهداشت روانی علاوه بر پیشگیری از بیماری روانی، در ماده آن و تقلیل ناتوانای ناشی از بیماری، عبارت از ارتقای فرد به بالاترین سطح عملکرد و شکوفاسازی استعدادهای اوست. تقویت فطرت زیستی و روحی انسان، رشد ابعاد اخلاقی و رشد و تعالی معنوی هدف‌های اساسی بهداشت روانی دین‌محور است.این کتاب نهضت بهداشت روانی در قرن بیستم را از تاثیرگذارترین نیروهای اجتماعی دانسته که به پیشگیری از اختلالات روانی به جای مراقبت و درمان صرف آنها متمرکز است. نویسندگان کتاب معتقدند که این نگاه جدید، سلامت روانی را فراتر از نبود بیماری تلقی می‌کند و به دنبال تحول و انسجام شخصیت انسان‌ها و شکوفایی استعدادهای آنان است. نخستین فصل کتاب، تعاریف و حوزه‌های بهداشت روانی را بررسی کرده و الگوی زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی را مبنای سلامت روانی می‌داند. در فصل دوم،نگاه روانشناختی اخلاقی و دینی به شخصیت سالم بررسی شده و شخصیت سالم در قالب سه رابطه سالم و سازگار فرد با خداوند، خویش و دیگران تعریف می‌شود که رابطه فرد با خداوند، وحدت‌بخش و انسجام دهنده جنبه‌های مختلف وجودی اوست. فصل سوم نقش نیازها به ویژه نیازهای معنوی در سلامت روانی را بررسی کرده و در فصل چهارم و پنجم نیز به نقش اعتقادات و رفتارهای دینی در بهداشت روانی پرداخته شده است. عوامل مخل سلامت روانی از جمله گناه، روابط خانواده و سایر مردم و مسایل اقتصادی نهادهای اجتماعی، جنبه‌های زیست محیطی و فناوری بهداشت روانی و نقش یادگیری و نهاد آموزش و پرورش در بهداشت روانی در فصول دیگر کتاب بررسی شده است.