موضــوع کتـاب

عرفان و هنر
وحدت وجود
هنر اسلامی - فلسفه
وحدت (عرفان)
وحدت وجود (فلسفه اسلامی)
وحدت شهود
معماری اسلامی - فلسفه

چکــیده کتـاب

عالم پررمز و راز هنر معماری اسلامی، در دویست سال گذشته، توجهات و تتبعات وسیع مستشرقان و اسلام‌شناسان غرب و شرق را برانگیخته است؛ تحقیقاتی که گاه به کشف مبانی حکمی و رازورانة این هنر، و گاه به نفی هویت هنری این دین انجامیده است. بنابراین، ضرورت بازنگری عمیق و تاملی دقیق در متن مصداق‌ها و مبانی هنر اسلامی را ایجاب می‌کند؛ از این رو نگارنده در کتاب حاضر، در دو دفتر به مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی پرداخته است. دفتر اول این کتاب، در بحثی حکمی، به بررسی و بیان اصل وحدت وجود و حدت شهود در ادیان و حکم اختصاص دارد؛ ادیانی چون مسیحیت، هندوئیزم و اسلام، و حکمی چون حکمت یونانی و حکمت اسلامی. این بحث تا به آنجا پیش می‌رود که به اصل تجلی، یعنی سریان نور وجود، در مراتب حضور و ظهور رسد و از تجلی به مراتب و از مراتب به خیال و از خیال به تصویر آن در گسترة هنر اسلامی (قوس نزول) و از آن به رمزگشایی عالمی که این هنر راوی آن است، (قوس صعود). دفتر دوم، شرح آرای حکیمان مسلمان در وصف و ذکر عالم خیال و سپس جلوه‌های نور و قدر (هندسه و ریاضیات قدسی) در هنر و معماری اسلامی است. در واقع، به گفتة نگارنده: «دفتر اول شرح مبانی است و دفتر دوم تطبیق این مبانی بر مصادیق؛ همان که سنت‌گرایانی چون نصر و شوآل و بورکهارت و گنون بر سر آن از سوی کسانی چون نجیب اوغلو و تری آلن مورد انتقادند».